TÜFE ile ilgilenmeyi kestim artık. Hayat pahalılığına bakıyorum. Baz etkisiyle yavaşlayan artışlara değil, günlük hayatımızı etkileyen fiyatlarla ilgileniyorum.
İTO Endeksleri bir nebze bu merakıma ışık tutuyor. Mesela, Mart ayında İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi bir önceki aya göre % 2,95 artmış ve yıllık değişim oranı ise % 73,02 olmuş. Toptan Eşya Fiyatları Endeksi ise aylık % 4,96 oranında artarken, yıllık olarak ise yüzde 74,22 artış gerçekleşmiş. Tüm bunlar Pandemide başlayan fenomenin devam ettiğini gösteriyor: Üretici maliyetleri hala tüketici fiyatlarının üzerinde seyrediyor.
Geçenlerde İstanbul’da yaşamsal maliyetlerin nasıl arttığına dair bir yorum paylaşmıştım. İTO rakamları bu yazıyı doğrular nitelikte. Perakende fiyatlarda aylık giyimde % 5,32, sağlık ve kişisel bakımda % 4,70, gıdada % 3,97, konutta % 2,46 artış yaşanmış. Toptan fiyatlarda ise bir önceki aya göre gıda maddeleri grubunda % 4,82, inşaat malzemeleri grubunda % 3,55 artış olmuş. Restoran ve kafe işletmecilerinin şikayetleri, inşaat maliyetleri konusundaki muammanın sebebi buradan net olarak anlaşılıyor.
İTO Bülteni aslında hane halkının geçim zorluğu hakkında bize en doğru bilgiyi veriyor.:
“…İstanbul’da 2023 Mart ayı fiyat endeksinin belirlenmesinde; Gıda Harcamaları grubu Et Balık ve Kümes Hayvanları grubundaki fiyat artışları, Yaş Kuru Sebze ve Meyveler alt grubunda yer alan ürünler ile Giyim Harcamaları grubunda yer alan ürünlerdeki mevsimsel etkiye bağlı fiyat artışları, Diğer Harcamalar ve Sağlık ve Kişisel Bakım Harcamalar gruplarındaki bazı ürünlerde izlenen fiyat artışları ile endekste kullanılan değişken tüketim ağırlıkları etkili olmuştur…”
İTO rakamları 45 aydır enflasyonun yükseldiğini gösteriyor. Artış hızı yavaşlasa da, negatif seyir gösteren bir aya neredeyse 4 yıldır rastlanmamış durumda. Tüm bunlar hayat pahalılığı konusunda bir yıldır söylenen müjdeli gelişmenin yakın zamanda yaşanmayacağını bizlere gösteriyor. Cuma akşamı davetli olduğum bir iftar davetinde “bu yıl enflasyon en az % 50 olarak gerçekleşecek, kurlarda yaşanacak gelişmelere göre daha yüksek seviyeler de tecrübe edebiliriz” dedim.
Ayrıca, “bankalarda mevduat faizleri % 30’u geçti” dediğimde bir sanayici “ben bugün % 34.5 ile bağladım” diyerek noktayı koydu. Demek ki, istesek de istemesek de piyasa faizleri hızla enflasyona yaklaşıyor. Benim beklentim enflasyon düşerken faizlerin yükselerek buluşmasıydı. Ancak bu şekilde devam edersek her ikisinin buluştuğu yer, düşündüğümüzden de yukarıda bir seviyede olacak. Dikkatli şekilde meseleyi izlemede, kritik kararları alırken buna dikkat fayda var.
