Kitabımın adını niçin Moria koydum? / Mehmet Kurtoğlu

Moria[1] mitolojide Anadolu’da yaşayan Lydia adlı bir kadının adı. Bu kadın yılan sokması sonucu ölen kardeşini diriltir. Moria Grekçe’de “delilik” demektir. Deliliğe Methiye’de Erasmus “Greklerin Moria dedikleri deliliğim ben” diye yazar. İbranice Hz. Yakup’un kardeşi İys’in kendisini öldürmesinden korkup Harran’a kaçarken gece kaldığı dağın adı. Yakup burada gecelerken rüyasında üzerinde yatmakta olduğu ülkeyi tanrı kendisine verir. Uyandığında yattığı yere bir taş dikip üzerine yağ döker ve “Beyt el” yani “tanrının evi” diye yazar. Ahit yeri, tapınak tepesi anlamlarını da içermektedir. Moria aynı zamanda Kudüs’ün bir diğer adıdır. İncil’de bu dağın adı Golgotya diye geçmektedir. Luka İncil’inde kafatası anlamı verilmiştir. Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği yerdir. İsa’yı çarmıhta tasvir eden resim ve ikonalarda ayağının ucunda hep bir kafatası vardır. İşte o kafatası Moria dağını sembolize etmektedir. Rivayete göre Hz. isa’nın çarmıha gerilmeden önce son kez bu dağın üzerinden Kudüs’e bakıp “kudüs! kudüs! nedir senin elinden çektiğim?” diye ağlamıştır. Moria’nın bugünkü Süleyman mabedinin yapıldığı yer olduğunu söyleyenler de vardır. Yahudilerin Moria, Hıristiyanların Golgotya, Arapların “Cebel el Zeytun” yani “Zeytindağı” dediği yer. Ve her üç din için kutsal. Her üç din bu dağda kendine bir kutsal yaratmış. Bu dağ üzerine mucizeler anlatmış. Bence bu dağda yaşanan en büyük mucize Hz. İbrahim’in yaşadığıdır. Tevrat’a göre İbrahim, oğlu İshak’ı tanrıya kurban etmek için bu dağa tırmanır. Bu dağda kurban edilmek üzere tırmanırken, İshak’a (Araplara göre İsmail) şeytan musallat olur ve babasını kendisinin kurban etmek için bu dağın tepesine götürdüğünü söyler.İshak şeytanın iğvasına karşı sarsılmaz imanıyla karşı koypar ve ona bir taş atarak gözünü birinin kör eder. İbrahim, İshak’ı kesmek için bir kayanın üzerine uzatıp gözlerini bağlar. Bıçağı boynuna vurur ancak bıçak kesmez ve tanrı gökten ona bir koç gönderir. Böylece İshak kurban edilmekten kurtulur. İshak’tan iki bin yıl sonra aynı dağda bu defa İsa çarmıha gerilerek kurban edilir. Ancak tanrının oğlu olmasına karşı İsa öldürülmekten kurtulmaz, mezara gömülür. Ancak daha sonra mezarın açılıp göğe yükseldiğine inanılır. Bazı rivayetlerde çarmıhtan göğe yükselmiştir. Böylece İsa’da bu dağda ölümsüzleşmiştir. Bu dağın adının Moria yani delilik veya Golgotya yani kafatası manasına gelmesi anlamsız değildir. Bir kişinin oğlunu tanrıya kurban etmesi delilik değil de nedir? Yine İsa’nın çarmıhta öldürülüp sonra dirilip göğe çekilmesine hangi akıllı inanabilir? Sonra Müslümanlar tarafından Hz. Muhammed’in buradan göğe yükselmesine ne demeli? Ruhen veya rüya olmasına karşın Müslümanların İsa’ya nazire olsun diye Hz. Muhammed’in göğe buradan çıktığını iddia etmeleri de üzerinde düşünülmeye değer bir konudur. Bu dağın aldığı isim mitoljik bir tanrıça olan Lydia/Moria adlı kadından ilhamladır. Sonra bu mitolojinin mucizelerle benzerlik göstermesine ne demeli? Lydia/Moria ölmüş olan kardeşini diriltmiştir. Tıpkı İsa’nın öldükten sonra dirilmesi gibi. Akıldışı olayların yaşandığı bu dağ geçmişte adını bütün Kudüs’e vermiş. Ve Kudüs o gün bugündür dinlerin savaş alanı olmuş.Delilik dağında Yakup’un yaptığı ahit bütün bu coğrafyayı kana bulamıştır. Bugün Gazze’de İsrail’in yapmış olduğu soykırım, kırk bine yakın insanın katledilişinin ardında Natenyahu’nun Moria dağından almış olduğu ilham ve inanç vardır. Yakup’un tanrıyla burada yapmış olduğu antlaşma/ahit gereğince bütün Kudüs Yakup’un çocuklarına verilmiştir. Bu dağ aynı zamanda Ahit Dağıdır. Bu ilahi bir emirdir. Öyle ise bu emir yerine getirilirken akıl değil inancın sesine kulak verilir. Delice davranışlar sergilenir. Golgotya tanrısı istediği için Gazzeliler kurban edilir. Bence Moria dağının delilik anlamında kullanılması oldukça yerinde bir isimdir. Şiir kitabıma Moria adı verirken bütün bunları düşündüm. Birçok şiirimi de özellikle teolojiden ilhamla kaleme aldım…