Tor, “The Onion Router” sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulan, kullanıcılarına anonim iletişim imkânı sağlayan bir ağ ve yazılım projesinin adı olarak tanımlanıyor. Sanal özel ağ olarak adlandırılan VPN’i, İngilizce “Virtual Private Network” sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulan uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan internet teknolojisi olarak tanımlamak mümkün. İkisi de çevrimiçi koruma sağlamaya yönelik araçlar olsa da Tor ve VPN’in farklı amaçlara hizmet ettiğini göz önüne almak gerekiyor. Aynı zamanda güvenlik ihlallerin yaşanabileceği, karanlık bir yapının da kullandığı bir alan.
Tor anonimliğe odaklanır. Tüm dünyada bulunan Tor düğümleri olarak da bilinen bir sunucu ağına bağlıdır. Bu sunucular; ağ faaliyetlerini desteklemek için kaynaklarını, bilgisayarlarını ve internet bant genişliğini ayıran gönüllü kişiler ve kurumlar tarafından kurulur. Tor, sizi en az üç düğümden oluşan rastgele bir ağa bağlayarak çalışır. Bu üç düğümden giriş düğümü, sizi tanıyan ama sizin hangi bilgilere ulaştığınızı bilmeyen düğümdür. İkinci (veya daha fazla) düğüm ise ek anonimlik için trafiğin geçtiği düğümdür. Son olarak çıkış düğümü ise sizi bağlanmak istediğiniz internet sayfasına doğrudan bağlar.
Çıkış düğümleri son varış noktasına ulaşmak için kendi bilgilerini verdiği için Tor, son adımda kullanılmak için gönüllülerden özel bir onay vermelerini talep eder. Rastgele bir Tor kullanıcısı herhangi bir yasa dışı faaliyette bulunmaya çalışıyorsa, bu kötü niyetli kişi olarak tanımlanabilecek ve çıkış düğümü için gönüllü olan kişi olacaktır. Çoğu kullanıcı için Tor’un sunduğu anonimlik gerekli olmayabilir. Yaygın internet sitelerinin birkaçı Tor’dan gelen trafiği engellemekte olup kullanıcı deneyimi çoğu kişinin görmeye alıştığı deneyimden çok daha yavaş kalmaktadır.
VPN sağlayıcıları, özel sunuculardan oluşan bir ağa bağlıdır. Bir VPN’e bağlandığınız anda IP adresiniz ziyaret ettiğiniz internet sitelerinden gizlenir ve sadece kullandığınız VPN aracı sizin gerçek kimliğinizi bilir. Birçok saygın VPN sağlayıcısı çevrimiçi faaliyetlerinizi kaydetmediğini iddia etse de yukarıda da bahsedildiği gibi bunlar bir anonimlik sağlamaz. VPN’ler aynı zamanda bağlanacağınız sunucunun konumunu seçmenize ve engellenen internet sitelerine veya yayın platformlarındaki farklı yerel içeriklere erişim sağlamak için belli ülkelerdeki içerik kısıtlamalarını atlamanıza imkan tanır.
Teknik açıdan hem Tor hem de VPN kullanılabilir. Bunu yapmanın farklı yolları bulunuyor. En bilinen yol ise önce VPN’inize ardından Tor tarayıcısına bağlanmaktır. “VPN üzerinden Tor” olarak adlandırılan bu yol ile ISP’niz hangi Tor ağına bağlandığınızı bilmeyecek ve bir kat daha fazla gizlilik sağlayacaktır. Aynı zamanda, herhangi bir olası kötü amaçlı tehdide karşı IP adresinizi de koruma altına almış olursunuz. Diğer taraftan resmi Tor belgeleri, ne yaptığınız hakkında bir bilginiz yoksa bu yola başvurmamanızı tavsiye eder. ISP’nizden faaliyetlerinizi gizliyor olsanız da bunu VPN sağlayıcısından gizlemiyorsunuz. Sadece VPN sağlayıcınıza güvenmeyi tercih ediyor ve bu sağlayıcının meta veri kayıtlarınızı tutmayacağını umut ediyorsunuz. Dahası bazen VPN bağlantıları kopabilir ve kısa süreliğine bile olsa VPN sağlayıcınız Tor kullandığınızı fark edebilir. Tor kullanımının yasak olduğu bir ülkede bulunuyorsanız ISP’nizin Tor kullanan müşterileri devlet yetkililerine bildirmekle yükümlü olabileceğini bilmelisiniz.
Çoğu kullanıcı için sadece VPN kullanmak iş görür. Nedeni ise daha özel olması değil çoğu insanın anonimlikten ziyade gizliliğe ihtiyacı olmasıdır. VPN araçları, kullanıcıların yüzey internetteki mevcut hız ve içerikleri kullanırken çevrim içi faaliyetlerinin takip edilmesine karşı veya halka açık Wi-Fi bağlantılarını kullanırken koruma sağlamada iyi sonuç ortaya koyar. Ancak mümkün olduğunca çok anonimlik isteyenler için ise Tor çözüm olarak ortaya çıkıyor. Söz konusu ağ, karanlık ağa erişim imkanı sağlamakla bilinse de bunu yapmaktaki asıl amacı sansürden kaçmak için bir yol sunmaktır ve bu da her durumda dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Size en uygun araç hangisi olursa olsun gizliliğin kendinizle başladığını unutmayın. Bu yüzden çevrimiçi ortamda kendinizle ilgili ne kadar çok kişisel veri ve bilgi paylaştığınıza daima dikkat edin. Aksi takdirde hiçbir ekstra koruma işinize yaramaz.
https://www.eset.com/tr/blog/tor-mu-vpn-mi-hangisini-secmelisiniz/
