Pandemi süreci, petrol piyasalarında da arz-talep dengesini sarstı. Günlük küresel petrol üretimi 2019 yılında 100 milyon varilken, 2020 yılında karantinaların ve kısıtlamaların etkisiyle talepte büyük düşüş yaşandı. Ortalama günlük talep 93.8 milyon varil seviyesine indi. O dönemde tarihe geçen bir başka gelişme ise Suudi Arabistan ile Rusya arasındaki üretimi artırma ve satış fiyatını düşürme restleşmesi sonucunda 6 Mart 2020’de 45 dolar olan ham petrol fiyatının 9 Mart 2020’de 31 dolar seviyesine düşmesiydi.
ÜRETİM KISINTISI ANLAŞMASI
Suudi Arabistan ile Rusya arasında Mart 2020’de yaşanan petrol sorunu, dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın da devreye girmesiyle Nisan 2020’de Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı petrol üreten 23 ülkenin içinde yer aldığı OPEC+ grubunun üretim kısıntısı anlaşması ile çözüldü. İzleyen süreçte, OPEC+ grubu ilk etapta üretimi 9.7 milyon varil düşürdü, sonraki üretim artışları ise plan dahilinde yapıldı. Ayrıca iki yıllık üretim kısıntısı anlaşması, Nisan 2022’den Aralık 2022’ye kadar uzatıldı.
SAVAŞLA GELEN KRİZ
Salgının etkilerinin kırılmaya başladığı 2022 yılında petrole talebin tekrar 2019 yılındaki seviyeye dönmesi bekleniyordu. Hatta bu seviyeyi aşacağı yönünde tahminler bile yapıldı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) da raporunda, 2022 yılında küresel petrol talebinin 100.6 milyon varile ulaşmasını beklediğini açıkladı. Ancak 24 Şubat 2022’de Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla brent petrolün varili 8 yıl sonra ilk kez 100 doları geçti. Bu, aynı zamanda petrolde de yeni bir krizin habercisiydi. Bütçesinin yaklaşık yüzde 45’ini petrol ve doğalgaz ihracatının oluşturduğu Rusya’ya karşı başlatılan yaptırımlarda enerji kalemi de gündeme alındı.
AB’NİN ENERJİDEKİ TAVRI
Rusya, günlük 11.3 milyon varil üretimiyle dünyanın üçüncü en büyük petrol üreticisi konumunda bulunuyor. İhracatta ise Suudi Arabistan’ın ardından ikinci sırada yer alırken, günlük ürettiği petrolün 7.1 milyon varilini dış piyasaya satıyor. Rusya’nın ihracattaki kritik noktalarından biri de Avrupa Birliği’nin (AB) petrol ihtiyacının yüzde 25’ini, doğalgaz ihtiyacının yüzde 41’ini karşılaması. Ukrayna savaşı sebebiyle ABD ve İngiltere’nin Rusya’dan enerji emtiaları ithaline yasak getirmesine rağmen Avrupa Birliği’nden aynı şekilde bir karar çıkmadı.
OPEC’İN AB’YE UYARISI
AB, enerjide Rusya’ya karşı alımı tamamen yasaklamak yerine, kısıtlamak ve alternatifleri devreye almayı hızlandırmak gibi politikaları izliyor. Nitekim OPEC Genel Sekreteri Muhammed Barkindo, AB yetkilileriyle yaptığı görüşmede, petrol ithalatına yasak gelmesi halinde Rusya’nın potansiyel petrol arz kaybını telafi etmenin mümkün olmayacağı uyarısını yaptı.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ise 4 Mayıs’ta açıkladığı altıncı yaptırım paketinde, Rusya’dan ham petrol tedarikine 6 ay içinde, rafine ürün tedarikine yıl sonuna kadar aşamalı olarak son vermeyi önerdi. Yani petrolde aşamalı bir ambargo planı var.
Haberin detayı için:
https://www.itohaber.com/haber/sektorel/222942/petrolde_alternatif_pazar_karti_acildi.html
