Bu eski bir arkadaşımın kullandığı esprili bir ifade. Lise Öğretmeni sözlüye kalkanlardan bölük pörçük bilgi alırken bu ifadeyi kullanıyormuş. Bana bu aralar oldukça sık şekilde “işler düzeliyor mu” diye sorduklarına göre, toplumda ekonominin düzeleceğine dair beklentiler artıyor diyebiliriz. Sorduğu soruya tam cevap alamayan ama umudunu koruyan o kıymetli öğretmen gibi. Artık umutlanmak istiyor insanlar.
Elbette daha çok uzun bir yolumuz var. Her şeyden önce daha önce uygulanan ekonomi politikalarından menfaat elde etmiş iş insanları var. Enflasyona karşı başlatılan ve uzun sürecek mücadelede faizlerin yükselmesi de bu kesimlerin daha fazla kazanmasına yol açacak. Çünkü nihai mal üretenlerin aramalı ve hammaddede yegane seçeneği haline gelen bu kesimler faturalarını artık yerinde sayan dolar kuruna göre değil, yükselen faizlere göre kesecekler. Geçmişte böyle oldu, bugün de yarın da böyle olacak.
Açıkçası hammadde ve ara malı üretenlerin bu avantajlı durumunu görüp daha fazla firmanın ortaya çıkması ve artan rekabet neticesinde fiyatların makul seyretmesi gerekir ama böyle olmuyor. Bu sektörlerde yeni ve büyük oyuncuların girişi engelleniyor. Enflasyonla mücadelenin ön koşulu mal ve hizmet üretenlerin maliyetini düşürecek politikalar uygulamak olsa da, bazı sektörler hala dokunulmazlıklarını devam ettiriyorlar. Bunun sebebi çok sayıda insan çalıştırmaları. Bunu da siyasete karşı tehdit olarak kullanıyorlar. Teknolojik dönüşüme bir türlü başlayamayan toplumlara emek yoğun sektörler tarafından ayar verilmesi 21. yüzyılda en hafif ifadeyle trajikomik. Bu ayrıcalıklı insanların kazançları devam etsin diye vatandaş olarak enflasyona maruz kalıyor.
Açıkçası sektörlerin kendi menfaatleri peşinde koşmaları kapitalizmin gereği. Ancak devletin görevi güçlünün zayıfı ezmesini önlemek, insanların özgür iradeleriyle gerçekleştirdikleri teşebbüsler yoluyla toplumsal menfaati artırmak olmalı. Aksine yerel siyasette etkin olan grupların menfaatleri toplum menfaatinin önünde koşmakta. Çok sayıda insan çalıştırmaları bu müsamahanın sebebi olarak öne çıkıyor.
Ekonomideki dengesizlikleri bertaraf etmek için çıktığımız uzun yolun daha önce de denendiğini ve tam olarak hedefine ulaşmadan en başa dönülmesinin arkasına çoğu zaman siyaset değil, bu insanlar var. Ancak siyasetin de kendi menfaatini kovalayan kesimlerin arasında vatandaşın menfaatini gözeten doğru yaklaşımı bulması gerekir.
Elbette, her devirde bu tip çıkar grupları olacak. Buradaki hatırlatmamız devletin görevleri. Vatandaşın menfaatine olmayanı doğru tespit etmek, bazen vatandaşların tercihlerine bakarak yapılamıyor. “Demek ki memnunlar” demek yerine, başka alternatifleri olmadığı için böyle davrandıklarını kavramak da gerekiyor. Şimdi siz söyleyin, bu şartlar altında umut köpükleri suyun üzerine çıkar mı ?
